Robert koleji'nin (Boğaziçi üniversitesi)nin kuruluşu ve amaçları.
Robert kolej’in Hikayesi!
Kimlik bilgilerini içeren dosyalarda doğum tarihi 1811 olarak yazıldı. Fransız kökenli orta halli bir ABD yurttaşı idi. 18 yaşının içine geldiğinde kilisenin misyoner kurslarına katıldı. Denizaşırı ülkelerde görev alacak öncelikle Amerika’nın çıkarlarını koruyacak, geliştirecek, tohumlarının yeşermesini sağlayacaktı.
1810 yılında Boston’da kurulan Kilise kontrolündeki simsarlar birliğinde eğitildi. Yetiştirilme devresinden sonra deniz aşırı bir ülkeye gitmesi gerekiyordu. 1830 yılında görev yeri olarak Osmanlı’nın merkezi İstanbul seçildi. Onu görevlendirenlerin nazarında İstanbul’un ismi Konstantinople idi. Bizans’tan devralınan ismiyle… Söz konusu edilen kişi ünlü misyoner Cyrus Hamlin idi.
1810 yılında Boston’da kurulan Kilise kontrolündeki simsarlar birliğinde eğitildi. Yetiştirilme devresinden sonra deniz aşırı bir ülkeye gitmesi gerekiyordu. 1830 yılında görev yeri olarak Osmanlı’nın merkezi İstanbul seçildi. Onu görevlendirenlerin nazarında İstanbul’un ismi Konstantinople idi. Bizans’tan devralınan ismiyle… Söz konusu edilen kişi ünlü misyoner Cyrus Hamlin idi.
İstanbul’a geldiğinde çalışmaları için en elverişli yer alan şehrin dışında boğaz manzarası, sahildeki yalıları köşk ve sarayları ile Bebek semtini seçti. Öncelikle Ermeni ailelerin çocuklarının eğitimine yönelik seminer eğitimine başladı. Bilgi ve becerisi ile kısa zamanda tanındı. Demir soba ve boru imalatı ile piyasada aranan birisi idi. Yanı zamanda ekmek üreten tesisler de kurdu. 1850’li yılarda Kırım harbi patlak vermiş, şehre Fransa ve İngiltere’den çok sayıda asker gelmişti. Askerlerin barınması ve günlük ihtiyaçlarının karşılanmasında Hamlin görev aldı. Hamlin’in ürettiği ekmekler satın alınarak askerlere servis yapıldı. Kırım Harbi’nin sonlarına doğru İstanbul’a gelen Christopher Robert adındaki hayırsever ve de tüccar ile tanıştı. Hamlin’in eğitimdeki tecrübe ve başarısı, zengin tüccar Robert’in de sermayesi bir araya gelerek gelecekte ABD’nin kalıcı ve güçlü hale getirmek için “Kolej” açılması görüşünde birleşildi.,
Uygun arsa arayışına geçildi. Özellikle Rumelihisarı’nın tepe üzerindeki araziler tercih edildi. Ancak göz koyulan arazinin Osmanlı’nın Paris elçisi Ahmet Vefik Paşa’ya ait olduğu öğrenildi. Vefik Paşa, arsayı hristiyan bir eğitim kuruluşu için satmak istemedi. Ancak Osmanlı’nın batılı ülkelere borçlanarak ekonomik bağımlılık içine girmesi, diğer yandan İstanbul’daki Amerikan elçisi ve batılı ülke diplomatlarının istek ve baskıları sonucu Vefik Paşa ister istemez kendisine ait olan arsayı satmak durumunda kaldı. 1863 yılına gelindiğinde Padişah fermanı ile “Robert Kolej’in izin ve açılışı gerçekleştirildi. ABD’nin Ortadoğu’daki yani Osmanlı ülkesindeki en teşkilatlı misyoner eğitim kuruluşu eğitim hayatına başladı. Hamlin’in okulun ana binasının yapılışında bizzat çalıştığı sırtında taş taşıdığı ve mimari şekline yön verdiği anlatılır. Bir başka husus ta binanın taşları aynen Rumeli hisarında kullanılan taş malzeme olarak seçilir. Robert koleji’nin amacı eğitim ortamında Osmanlı yurttaşı yabancı azınlıklardan zeki olan çocukları en iyi şekilde yetiştirmek gelecekte onların ülke yönetiminde söz sahibi olmalarını sağlamaktı. Balkanlarda çıkan Bulgar isyanlarında Robert Kolej mezunu gençlerin lider olarak bulunması dikkati çekiciydi.
Hamlin’in görevi sadece İstanbul’da bir okul açmak ta değildi. O, 1840’lıyıllarda gelecekte bütün Anadolu’yu saracak olan Anadolu Kolejlerinin de temellerini atmıştı. Nitekim Anadolu kolejleri içinde Merzifon’da kurulu olanı 1880 ve 90’lı yıllarda Ermeni ve Rum isyanlarının merkezi oldu.,
Hamlin’in görevi sadece İstanbul’da bir okul açmak ta değildi. O, 1840’lıyıllarda gelecekte bütün Anadolu’yu saracak olan Anadolu Kolejlerinin de temellerini atmıştı. Nitekim Anadolu kolejleri içinde Merzifon’da kurulu olanı 1880 ve 90’lı yıllarda Ermeni ve Rum isyanlarının merkezi oldu.,
Hamlin’in Robert Kolej’deki görevi 1870 yılında sona erdi. Ülkesi ABD’ye geri döndü. O’nun son yıllarında yazdığı makalesi “Ermeniler üzerindeki Türk katliamlarının başlaması ve gelişmesi”başlığını taşıyordu. Ve Hamlin, 1900 yılında öldü. Osmanlı’nın son yıllarında Anadolu’daki Amerikan misyoner okullarının sayısı 400’ü aşmıştı. Sayıları binleri bulan görevli/eğitimci ve on binleri bulan öğrenci… Çoğunluğu Ermeni ve Rum olan…Başlangıçta ABD’nin çıkarlarını savunacak ara eleman ticaret komisyoncularını yetiştirmek amaçlanmıştı. Ama misyonerlerin bir ağ gibi Anadolu’nun her yanına yayılması ile birlikte Ermeni isyanları patlak vermiş, Anadolu’nun bir Türk ve İslam ülkesi olma özelliği yok edilmek hristiylanlaştırılmak istenmiştir. Asıl proje bu olmakla beraber gelişan olaylar ve Türk Milli mücadele harekatının başarılı olması üzerine Robert Kolej’de 1924 yılından sonra dini amaçlı misyoner eğitiminde şekil değiştirerek laik ve modern görünümüyle çalışmalarını sürdürmüştür.,
Bir bakıma Robert Koleji yapanlar, bir zamanlar Fatih’in İstanbul’u fethederken Boğaz kıyısında Rumeli hisarını yapmasının üzerinden geçen yüzyıllar sonra aynı yerden Batılı ülkelerin Osmanlı’yı çökertmek için yine aynı yerde Rumelihisarı sırtlarında ROBERT Koleji yapmaları gerçeği vardı, kendi içinde çelişkileri de yansıtan.
